Związek Gmin Dorzecza Wisłoki pozyskał dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego na wsparcie ochrony środowiska w ramach Programu Operacyjnego Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu dla projektu „Realizacja inwestycji w zakresie zielononiebieskiej infrastruktury na terenie gmin należących do Związku Gmin Dorzecza Wisłoki”. Konkurencja była duża, bo do naboru wystartowało 91 projektów z całej Polski, z czego dofinansowanie uzyskało tyko 19 najwyżej ocenionych przedsięwzięć.
Całkowity koszt projektu wynosi 12,2 mln zł, a przyznane dofinansowanie to 9,7 mln zł, co stanowi 85 % kosztów kwalifikowanych. Uczestniczy w nim 17 samorządów należących do Związku: miasto Dębica, miasto Jasło, gminy Brzostek, Chorkówka, Czarna, Dębica, Jasło, Jedlicze, Jodłowa, Pilzno, Sękowa, Skołyszyn, Szerzyny, Tarnowiec, Żyraków oraz partner norweski Norwegian Association for Green Infrastructure.
Zakres rzeczowy obejmuje zwiększenie powierzchni terenów zieleni w przestrzeniach miejskich, rewitalizację zbiorników wodnych, ogrody deszczowe, łąki kwietne, zielone przystanki, oświetlenie hybrydowe, ławki solarne oraz zbiorniki na wodę opadową przy budynkach użyteczności publicznej i u mieszkańców. W Jaśle realizowana będzie między innymi rewitalizacja Placu Inwalidów Wojennych z pasażem – zielonej enklawy w przestrzeni miejskiej, urządzenie terenu spacerowego w okolicy winnicy miejskiej z nasadzeniem drzew i małą architekturą. W Dębicy zostanie przebudowany betonowy plac pomiędzy Biblioteką Publiczną a Galerią MOK na ogólnodostępny Skwer Miejski „Ogród Sztuki”, utworzone będą parki kieszonkowe „Ogrodowa”, „Batorego” i „Matejki”, w Ogródku Jordanowskim urządzona zostanie mała architektura i wykonane będą prace pielęgnacyjne drzewostanu. Natomiast w Gminie Jasło w miejscowości Szebnie zaplanowano rewitalizację dwóch zbiorników wodnych, zostanie przywrócona ich zdolność retencyjna. Integralną częścią przedsięwzięcia są szerokie działania edukacyjno-informacyjne skierowane do różnorodnej grupy odbiorców, mające za zadanie wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa.
Głównym celem projektu jest zwiększenie odporności gmin na negatywne zjawiska wynikające ze zmian klimatu oraz adaptacja do tych zmian, podniesienie świadomości społeczeństwa na temat zmian klimatu, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych poprzez realizację inwestycji w zakresie zielono-niebieskiej infrastruktury.
Zmiany klimatu są faktem i chociaż wydaje się nam, że nas nie dotyczą, tymczasem możemy obserwować ich efekty coraz częściej wokół nas – to intensywne opady deszczu, podtopienia i błyskawiczne powodzie, długotrwałe susze, ekstremalne upały, susze hydrologiczne, miejskie wyspy ciepła, zanieczyszczenie powietrza. Wszyscy pamiętamy katastrofalne powodzie spowodowane przez opady nawalne – jedną z konsekwencji zmian klimatu – w czerwcu 2020 r. w mieście i gminie Jasło. Dla takich wyzwań jednym z rozwiązań są systemy zrównoważonej gospodarki wodą deszczową, roślinność i powierzchnie przepuszczalne pozwalające na powolne wsiąkanie wody deszczowej w grunt.
Pilne jest zatem rozpoczęcie wdrażania, wzorem innych krajów, wielofunkcyjnych rozwiązań opartych na przyrodzie – jako efektywnych kosztowo sposobów przeciwdziałania skutkom zmian klimatu i ochrony klimatu. Błękitno-zielona infrastruktura to właśnie rozwiązania oparte na przyrodzie, które będą wdrażane w realizowanym przez Związek projekcie. Jako efekty projektu wskazuje się rozwój zdolności retencyjnych, ograniczenie zanieczyszczeń, zwiększenie powierzchni terenów zieleni, likwidację „miejskich wysp ciepła”, wzrost świadomości społecznej i zdolności adaptacyjnych mieszkańców w zakresie zmian klimatu.
Umowa o dofinansowanie projektu została podpisana w dniu 14 grudnia 2021 r., projekt realizowany będzie do 2024 r.
FUNDUSZE EOG
Fundusze EOG reprezentują wkład Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w tworzenie Europy zielonej, konkurencyjnej i sprzyjającej integracji społecznej.
Istnieją dwa cele ogólne: ograniczenie nierówności ekonomicznych i społecznych w Europie i wzmocnienie relacji dwustronnych pomiędzy państwami-darczyńcami a 15 krajami UE z Europy Środkowej i Południowej i obszaru Morza Bałtyckiego.
Trzy Państwa-Darczyńcy ściśle współpracują z UE w ramach Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG). Darczyńcy przekazali 3,3 miliarda euro w ramach kolejnych programów funduszy w latach 1994–2014. Fundusze EOG na lata 2014–2021 wynoszą 1,55 miliarda euro. Priorytety na ten okres to:
#1 innowacje, badania naukowe, edukacja i konkurencyjność;
#2 integracja społeczna, zatrudnienie młodzieży i ograniczenie ubóstwa;
#3 środowisko, energia, zmiany klimatu i gospodarka niskoemisyjna;
#4 kultura, społeczeństwo obywatelskie, dobre zarządzanie i podstawowe prawa;
#5 sprawiedliwość i sprawy wewnętrzne.
Fundusze EOG są wspólnie finansowane przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię, których wkład oparty jest na ich PKB.
Kwalifikowalność do funduszy wynika ze spełnienia kryteriów określonych w ramach Funduszu Spójności UE przeznaczonego dla państw członkowskich, w których dochód krajowy brutto na mieszkańca jest niższy niż 90% średniej unijnej.
Więcej informacji o Funduszach EOG można znaleźć na stronie internetowej: www.eeagrants.org
Maria Lignar – koordynator projektu, Związek Gmin Dorzecza Wisłoki